Nowy system kaucyjny od 2025 roku: wszystko co musisz wiedzieć

Od 2025 roku w Polsce będzie obowiązywał nowy system kaucyjny. Do sklepów będzie można zwrócić plastikowe i szklane butelki, a także metalowe puszki. Jakie dokładnie zmiany nas czekają i co oznaczają dla konsumentów i dla branży spożywczej?

Ustawa o systemie kaucyjnym w Polsce

13 lipca Sejm uchwalił projekt nowelizacji ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi z tworzyw sztucznych. Na mocy nowych przepisów, będzie można zwrócić puste opakowania do sklepu i w zamian odzyskać wcześniej potrąconą kwotę. Nowością jest kaucja za butelki plastikowe i puszki. Obowiązek zwiększenia poziomu recyklingu i zbiórki odpadów nałożyła na Polskę dyrektywa Unii Europejskiej.

Nowy system kaucyjny – najważniejsze informacje

Co musisz wiedzieć o nowym systemie kaucyjnym? Od 1 stycznia 2025 roku będziesz mógł zwrócić jednorazowe butelki np. na wodę, sok czy mleko. Kaucja za puszki i butelki plastikowe będzie doliczona do ceny produktu.

Ile kaucji za puszkę coli/piwa lub za plastikową butelkę? W każdym przypadku będzie to 50 groszy za opakowanie. Ta kwota będzie tobie zwrócona po oddaniu butelki/puszki do sklepu. Nie musisz okazywać paragonu.

Kaucja za butelki plastikowe i puszki

Od 2025 roku będzie obowiązywać kaucja również na plastikowe butelki i puszki, nie tylko na szklane opakowania. Już niedługo do sklepu będzie można zwrócić:

1. butelki plastikowe o pojemności do 3 litrów
2. szklane butelki o pojemności do 1,5 litra
3. metalowe puszki o pojemności do 1 litra

To właśnie te opakowania stanowią znaczną część odpadów komunalnych, które obecnie trafiają do ogólnego systemu gminnego. Wprowadzenie kaucji ma zachęcić konsumentów do oddawania tych opakowań do specjalnych punktów, zamiast wyrzucania ich wraz z innymi odpadami.

Chcesz być świadomym konsumentem? Koniecznie przeczytaj o znaczeniu symboli na opakowaniach!

Jakie sklepy wypłacać będą kaucję za butelki plastikowe i puszki?

W systemie kaucyjnym będą musiały wziąć udział duże sklepy – o powierzchni powyżej 200 metrów kwadratowych. Te lokale będą zobowiązane do przyjmowania zużytych opakowań objętych programem – szklanych i plastikowych butelek, oraz aluminiowych puszek. Mniejsze placówki również będą miały możliwość dołączenia do systemu, ale nie mają takiego obowiązku.

Czy w Biedronce otrzymam kaucję za butelki i puszki?

Tak, średnia powierzchnia sklepu Biedronka wynosi 600 m2, a najmniejsze placówki sieci mają ok. 250 m2, w związku z czym po wejściu w życie nowych regulacji wszystkie sklepy Biedronka zobowiązane będą do przyjmowania opakowań w ramach systemu kaucyjnego.

Gazetka reklamowa Biedronka

Żabka – kaucja za butelki i puszki

Powierzchnia sprzedażowa większości sklepów Żabka wynosi od 60 do 150 m2 w związku z czym nie będą one musiały brać udziału w systemie kaucyjnym. Sklepy małopowierzchniowe będą miały jednakże możliwość dobrowolnego przystąpienia do tego programu. Nie jest zatem wykluczone, że od 2025 r. w Żabce będzie można oddać za kaucje zużyte butelki plastikowe i puszki.

Jak działa system kaucyjny?

Określenie system kaucyjny brzmi dla ciebie obco? Wyjaśniamy na czym to polega! System kaucyjny to mechanizm, który zachęca do zwracania opakowań po zużyciu. Kaucja doliczana jest do ceny produktu i jest zwracana konsumentowi w momencie oddania pustego opakowania.

Dzięki temu zwiększana jest skala selektywnej zbiórki odpadów i ich recyklingu. Operator, który obsługuje system kaucyjny, regularnie odwiedza lokale handlowe, odbiera od nich opakowania i przekazuje recyklerom.

Zalety systemu kaucyjnego:

„Nie więcej niż 40 proc. opakowań po napojach wyrzucanych w Polsce trafia do selektywnej zbiórki i późniejszego zagospodarowania. Dla porównania, w krajach takich jak Niemcy czy Litwa, gdzie opakowania po napojach są obłożone kaucją, poziom selektywnej zbiórki sięga nawet 90 proc.!” – podaje Polskie Stowarzyszenie Zero Waste.

Jakie rezultaty może przynieść system kaucyjny w Polsce?

1. Ochrona środowiska:zmniejszenie ilości śmieci zalegających na plażach, w lasach i na ulicach. Mniejsze zanieczyszczenie ziemi, powietrza i przyrody.
2. Kształtowanie dobrych nawyków: kaucja stanowi zachętę dla konsumentów do aktywnego uczestnictwa w procesie recyklingu i ochrony środowiska.
3. Przejście na gospodarkę o bardziej zamkniętym obiegu: pozwala na racjonalne wykorzystanie zasobów i zmniejszenie ilości odpadów.
   
4. Walka ze zmianami klimatycznymi: system kaucyjny pomaga zniwelować emisję CO2 do atmosfery.
5. Opakowania wielorazowe dobrej jakości: wprowadzenie systemu kaucyjnego to szansa na zwiększenie produkcji opakowań wielorazowych, a zmniejszenie produkcji opakowań jednorazowych.

Sprawdź też:

Ranking sklepów ekologicznych

Zmiany dla przedsiębiorców – krytyka ustawy

Nowe przepisy spotkały się z krytyką ze strony organizacji branżowych, których głos nie został uwzględniony przy projektowaniu nowelizacji ustawy. Przedsiębiorcy wyrażają swoje obawy związane z terminem wdrożenia i kształtem przepisów.

2025 – czy to realistyczny termin wdrożenia systemu kaucyjnego?

Przedsiębiorcy mają obecnie niewiele czasu na stworzenie działającego systemu, co stanowi wyzwanie logistyczne i finansowe. Wprowadzenie systemu wymaga stworzenia spółek akcyjnych, pozyskania środków finansowych oraz podpisania umów z operatorami. Ponadto, zakup i instalacja maszyn do zbierania opakowań oraz uruchomienie wspólnego systemu rozliczeniowego także wymaga czasu i wysiłku.

Jedna z poprawek zaproponowanych 25 lipca przez Senacką Komisję Nadzwyczajna ds. Klimatu odnosi się właśnie do tego terminu. Proponuje, żeby do końca 2025 obowiązywał „okres próbny”, w którym działać będą jednocześnie – stary i nowy system kaucyjny.

Opodatkowanie kaucji podatkiem VAT

Kolejnym problemem, na który zwracają uwagę eksperci jest opodatkowanie kaucji podatkiem VAT. System kaucyjny powinien być w oczach konsumentów neutralny, a nie stanowić kolejny podatek lub karę finansową.

Na ten argument też odpowiada poprawka Senatu. Komisja chce zwolnienia kaucji od podatku VAT.

Zobacz też:

Kod rabatowy Frisco

Protest przeciwko kaucji na opakowania po produktach mlecznych

Sporo kontrowersji w branży wzbudziło włączenie do systemu kaucyjnego opakowań po produktach mlecznych. Zawierają one żywe kultury bakterii i przechowywane w lokalach handlowych i gastronomicznych, mogą zagrażać warunkom sanitarnym.

W wielu krajach tego rodzaju opakowania są wyłączone z systemu, ponieważ rezygnacja z nich eliminuje zagrożenie sanitarne.

Reakcja opinii publicznej

Reakcja opinii publicznej na wprowadzenie systemu kaucyjnego jest mieszana. Zwolennicy widzą w tym rozwiązaniu szansę na poprawę stanu środowiska i zmniejszenie ilości plastiku w przyrodzie. Z kolei krytycy obawiają się dodatkowych kosztów i komplikacji dla przedsiębiorców, co może też wpłynąć na ceny produktów.

System kaucyjny stanowi konsensus – wszyscy wiemy, że jest potrzebny i musi zostać wprowadzony. Według badania ARC Rynek i Opinia prawie 90% Polaków podoba się pomysł wprowadzenia takiego systemu. Kluczem do czystego środowiska i zmiany nawyków jest jednak porozumienie z organizacjami branżowymi i wysłuchanie ich zastrzeżeń.