Czy zdrowie jamy ustnej może wpływać na smak posiłków?

Zdrowie jamy ustnej (w tym uzębienia i dziąseł) może mieć zadziwiająco duży wpływ na zdrowie całego organizmu. Ale czy wiedziałeś, że nieodpowiednia higiena oralna może też prowadzić do osłabienia odczuwania smaków i tym samym pozbawić Cię pełnej radości z jedzenia?

Problemy z dziąsłami i zębami nie należą do tych, którymi lubimy się chwalić. Ale… brak regularnych wizyt u dentysty i odpowiedniej higieny, może prowadzić do naprawdę dużych problemów. Dziś przyjrzymy się temu jaki może mieć wpływ na nasze codzienne życie i czerpanie przyjemności z jedzenia.

Jak czujemy smak?

Czucie smaku to złożony proces, który łączy działanie receptorów smakowych na języku, funkcjonowanie bakterii w jamie ustnej oraz komunikację z odpowiednimi ośrodkami mózgowymi. Cały proces zaczyna się na języku, który jest pokryty brodawkami smakowymi, wewnątrz których znajdują się kubki smakowe.

Jak różne zmysły mogą wpływać na smak?

Każdy kubek smakowy zawiera komórki z receptorami zdolnymi do wykrywania różnych smaków: słodkiego, słonego, gorzkiego, kwaśnego oraz umami. Gdy cząsteczki smakowe (tastanty) pochodzące z jedzenia lub napojów zetkną się z receptorami, aktywują one specyficzne komórki kubków smakowych. Informacja ta jest następnie przekazywana przez układ nerwowy do kory smakowej w mózgu, gdzie smaki są analizowane i interpretowane​.

Zdrowie jamy ustnej a smak

Zdrowe zęby, dziąsła i język mogą przyczyniać się do ogólnego dobrostanu i pozwalać na pełniejsze korzystanie ze smakowitych posiłków. Jeżeli czujesz, że Twój odbiór smaków się pogorszył, jednym z powodów mogą być choroby jamy ustnej (np. dziąseł lub zębów) albo nieodpowiednia czy nieregularna higiena. Co dokładnie może na to wpływać?

Mikrobiom jamy ustnej a smak

Metabolity produkowane przez bakterie jamy ustnej mogą modyfikować sposób, w jaki odczuwamy smak, na przykład poprzez podnoszenie progów percepcji niektórych cząsteczek smakowych. Bakterie te mogą również zmieniać ilość i rodzaj związków smakowych obecnych w jamie ustnej, co bezpośrednio wpływa na odczuwanie smaku.

Na przykład, bakterie takie jak Streptococcus i Lactobacillus rozkładają węglowodany na kwasy organiczne (np. kwas mlekowy), co może wpływać na odczuwanie smaków kwaśnych oraz zwiększać próg percepcji innych smaków. Inne metabolity mogą bezpośrednio aktywować receptory smakowe lub modyfikować intensywność percepcji poprzez przekształcanie molekuł smakowych w nowe substancje, które nie są rozpoznawane przez receptory.

• Bakterie w jamie ustnej rozkładają składniki odżywcze, wytwarzając metabolity (np. kwasy organiczne), które wpływają na percepcję smaków poprzez zmiany w receptorach smakowych.
• Metabolity bakteryjne mogą podwyższać próg wrażliwości na smaki, np. kwasy organiczne produkowane przez bakterie, takie jak Streptococcus i Lactobacillus, zmniejszają wrażliwość na smak kwaśny.
• Różne bakterie mogą modyfikować nasze preferencje smakowe, co może prowadzić do zmiany nawyków żywieniowych, np. większe spożycie produktów bogatych w sól czy cukier.

Jakie są najzdrowsze produkty na jelita według dietetyka?

Film bakteryjny na języku: Jak może wpływać na smak?

Bakterie w jamie ustnej, zwłaszcza na powierzchni języka, mogą tworzyć biofilm, który działa jak fizyczna bariera, utrudniając dostęp cząsteczek smakowych do receptorów na kubkach smakowych. To może prowadzić do osłabienia odczuwania smaków, szczególnie słodkiego, słonego, kwaśnego i gorzkiego.

Co można z tym zrobić? Wystarczy w odpowiedni sposób czyścić język (to bardzo ważny element higieny jamy ustnej, chociaż wiele osób nie zdaje sobie z tego sprawy. Usunięcie biofilmu z języka poprzez regularne szczotkowanie lub skrobanie języka ma istotny wpływ na jakość odczuwanych smaków. W jednym z badań rezultat został osiągnięty już po 2 tygodniach używania skrobaczki do języka (działanie miało największy wpływ na smaki: gorzki i słony).

• Biofilm bakteryjny na języku ogranicza percepcję smaków.
• Regularne szczotkowanie lub skrobanie języka usuwa biofilm, co prowadzi do poprawy odczuwania smaków.
• Czyszczenie języka jest szczególnie ważne dla osób, które mają obniżoną wrażliwość na smaki lub cierpią na suchość jamy ustnej.

Choroby jamy ustnej a odczuwanie smaku

Zaburzenia zdrowia jamy ustnej, takie jak zapalenie dziąseł, próchnica, czy suchość jamy ustnej (często związana z przyjmowaniem leków), mogą wpływać na percepcję smaku. Stan zapalny, wywołany przez bakterie lub infekcje, może zmniejszać liczbę kubków smakowych, co ogranicza zdolność do odczuwania smaków. Zmniejszona produkcja śliny, typowa w przypadkach suchości jamy ustnej, może prowadzić do utraty zdolności do odczuwania intensywności smaków, szczególnie słonego i słodkiego.

Dodatkowo, osoby z poważnymi problemami stomatologicznymi, takimi jak brakujące zęby lub źle dopasowane protezy, mogą mieć zmniejszoną zdolność do rozdrabniania pokarmów, co wpływa na ich percepcję smaków, szczególnie gorzkiego i słonego. W badaniach wykazano, że osoby starsze z uszkodzeniami zębów mają trudności z rozróżnianiem smaków, co może prowadzić do zmniejszonej satysfakcji z jedzenia i potencjalnych problemów żywieniowych.

• Choroby dziąseł, takie jak zapalenie dziąseł, mogą powodować zmiany w percepcji smaku. Stany zapalne oraz infekcje w jamie ustnej prowadzą do metalicznego posmaku, co zmienia odczuwanie smaków potraw.
• Bakterie nagromadzone na płytce nazębnej mogą powodować zmiany w percepcji smaków, głównie poprzez oddziaływanie na śluzówkę jamy ustnej oraz zaburzenia w produkcji śliny. Osoby z płytką nazębną często zgłaszają osłabioną wrażliwość smakową.

Higiena jamy ustnej: Co robić, żeby czuć pełnię smaków?

Żeby w pełni cieszyć się zdrowiem i smakiem ulubionych potraw, warto pamiętać o odpowiedniej higienie jamy ustnej i regularnych wizytach u dentysty. Co można zrobić?

Codzienna higiena jamy ustnej:

• Szczotkowanie zębów przynajmniej dwa razy dziennie pastą z fluorem to podstawowy krok w utrzymaniu czystej jamy ustnej i zdrowych dziąseł. Regularne mycie zębów zapobiega gromadzeniu się płytki nazębnej, co może wpływać na percepcję smaków.
• Używanie nici dentystycznej pomaga usunąć resztki jedzenia i płytkę nazębną z trudno dostępnych miejsc między zębami, co zmniejsza ryzyko zapaleń i próchnicy.
• Czyszczenie języka przy pomocy skrobaczki do języka lub szczoteczki może usunąć nagromadzone bakterie, które mogą tworzyć barierę dla kubków smakowych, co poprawia zdolność odczuwania smaków.

Regularne wizyty u dentysty:

• Regularne kontrole stomatologiczne pomagają wykrywać i leczyć problemy takie jak próchnica czy choroby dziąseł, które mogą wpływać na zdolność odczuwania smaków. Dentyści mogą również zalecić profesjonalne czyszczenie zębów, które usuwa kamień nazębny i bakterie z trudno dostępnych miejsc.

Ograniczenie palenia:

• Palenie tytoniu nie tylko zwiększa ryzyko chorób jamy ustnej, ale także upośledza kubki smakowe, co prowadzi do osłabienia percepcji smaku. Rzucenie palenia może poprawić zdolność do rozróżniania smaków